بسیاری از زن و شوهرها به دلیل آشنا نبودن با حقوق و تکالیف خود در خانواده گرفتار مشکلات مختلف از جمله مشکلات مربوط به مسئله‌ی تمکین می‌شوند درحالیکه بهره‌مندی از مشاوره و همراهیِ یک وکیل حرفه‌ای و باتجربه و متخصص در امر تمکین در کرج می‌توانند سرعت و کیفیت حل این مشکلات را افزایش دهد و از به وجود آمدن مشکلات جدید برای شخص و خانواده‌ی او جلوگیری کند.
وکیل تمکین کیست؟
بهترین وکیل تمکین در کرج، کسی است که بیشتر از هر کسی در مورد مقوله‌ی تمکین اطلاعات و تجربه و تخصص و مهارت دارد و میتواند بهترین و سریع‌ترین راهکارها را در این زمینه به موکل خود معرفی کند و از این طریق، ضمن صرفه‌جویی در هزینه‌ها و زمان موکل خود، به کاهش تنش‌ها در خانواده‌ی موکل (تنش‌های ناشی از حل نشدن مشکلات مربوط به مسئله‌ی تمکین) کمک کند.
در صورت تمایل به مشاوره تخصصی با وکیل الزام به تمکین در کرج، با ما تماس بگیرید.
معنای تمکین چیست؟
” تمکین” به معنای الزام و تن دادن است. و در اصطلاح حقوقی، به ادای وظایف و تکالیف شرعی و حقوقی توسط زن در قبال شوهر گفته می‌شود.
طبق مادهی ۱۱۰۲ قانون مدنی، “همین که نکاح به طور صحت واقع شد رابطه زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود.” برخی از این حقوق و تکالیف مختص به زن است و برخی مختص به مرد، اما برخی دیگر میان زن و شوهر مشترک است.
به محض اینکه زن و مرد به عقد یکدیگر درآمدند، از دید قانونی و شرعی موظف و مکلف هستند که وظایفی را در قبال یکدیگر انجام دهند و هر چند انجام این وظیفه به تفاهم و علاقه میان آنها بستگی دارد اما لازم است که حمایت قانونی نیز در این زمینه اعمال شود.
از اینرو بایستی با تصویب قوانین مورد نیاز، پیامدهای قانونیِ مورد نیاز برای عدم تمکین وجود داشته باشد تا از دامن زده شدن به مشکلات جلوگیری به عمل آید. به این ترتیب، در صورتی که زن یا مرد وظایف و تکالیف حقوقی و شرعی خود را انجام ندهند، برای دیگری حقی به وجود می‌آید که میتواند آن را به صورت قانونی مطالبه کند.
وظایف زن در مقابل مرد و انواع تمکین زن از مرد
قانون‌گذار تمکین زن را شامل دو نوع کلی می‌داند که عبارتند از:
- تمکین عام
- تمکین خاص
در ادامه هر دو نوع تمکین زن را تشریح میکنیم.
معنای تمکین عام
زوجه در امور خانوادگی و امور مربوط به زندگیِ مشترک موظف است از همسر خود اطاعت کند.
همکاری با مرد برای تربیت فرزندان، سکونت در منزل مشترک، و عدم اشتغال در صورتی که مرد با اشتغال زن مخالف باشد، از مصادیق تمکین عام زن از مرد است.
(تمکین در معنای عام خود به این اشاره دارد که زن وظایف خود را نسبت به همسر خود انجام دهد و از او در حدود عرف و قانون اطاعت کند. به این ترتیب، اگر یک مرد از زن خود توقع نامشروع یا نامعقول یا نامتعارف داشته باشد، زن مکلف به اطاعت نیست.)
معنای تمکین خاص
زن در مورد روابط زناشویی و برقراری رابطه‌ی جنسیِ معقول موظف است از همسر خود اطاعت کند.
وظایف شوهر در قبال زن
از نظر قانونی، شوهر علاوه بر تامین نیازهای مالی و مادیِ همسر خود، یک‌سری وظایف غیر مالی نیز در قبال زن خود برعهده دارد که از میان آنها می‌توان به خوش‌اخلاقی، حسن معاشرت و برطرف کردن نیازهای زناشوییِ زن اشاره کرد.
نشوز چیست؟ ناشز و ناشزه چه کسانی هستند؟
نشوز در اصطلاح به معنای عدم رعایت حقوق و وظایف شرعیِ یکدیگر از سوی زوجین، عدم تمکین و نافرمانیِ زوجین است.
اگر هریک از زوجین به هر علت وظایف شرعیِ خود را در قبال دیگری انجام ندهد، “نشوز” کرده است.
مرد و زنی که وظایف شرعی و حقوق واجب و قانونی را نسبت به همسر خود رعایت نکند، از دید قانون «ناشز» و «ناشزه» نام دارند.
زن ناشزه، زنی است که از تمکین عام یا تمکین خاص و یا هر دو نوع خودداری می‌کند.
در اصطلاح حقوقی و فقهی، عبارت “تمکین نکردن” در مورد مرد استفاده نمی‌شود و اگر مرد وظایف خود در قبال زن را به درستی انجام ندهد به او “ناشز” می‌گویند.
ناشزه بودن زن شامل چه مواردی است؟
ناشزه بودن زن شامل مواردی است که زن وظایف قانونی و شرعیِ خود را نسبت به شوهرش انجام ندهد. برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
- عدم همکاری در تربیت فرزندان،
- وفادارنبودن،
- عدم حسن معاشرت،
- ترک خانه بدون وجود دلیل موجه،
- عدم اقامت در منزل شوهر بدون وجود دلیل موجه،
- خودداری از برقراریِ رابطه جنسیِ معقول،
- و همچنین معاشرت با افرادی که صلاحیت اخلاقی ندارند، از مصادیق ناشزه بودن زن محسوب می‌شود.
ناشز بودن مرد شامل چه مواردی است؟
ناشز بودن مرد شامل مواردی است که مرد وظایف قانونی و شرعیِ خود را نسبت به زن انجام ندهد. مهمترین آنها عبارتند از:
- عدم پرداخت نفقه،
- عدم همخوابگی و تامین نکردن نیازهای زناشوییِ زن،
- عدم رعایت حق قسم (مربوط به عدالت در همخوابگی در حالت چندهمسری)،
- عدم حسن معاشرت و خوش‌اخلاقی،
- عدم پرداخت اجرت‌المثل و مهریه (در صورت درخواست زن)،
- عدم همراهی در زمان نیاز و درماندگی،
- عدم وفاداری و ایجاد عسروحرج است.
در صورت نشوز غیر موجه چه باید کرد؟
طبق نظر فقها، اگر نشوز غیر موجه از طرف زن باشد، شوهر باید قبل از هر چیز از او بخواهد وظایفش را انجام دهد و اگر فایده نداشت، میتواند سایر کارهای مجاز در حیطه‌ی قانون از جمله نصیحت زن، قطع نفقه به صورت موقت و … را نیز انجام دهد اما اگر باز هم بی‌فایده بود، مرد در این حالت میتواند به دادگاه مراجعه کند.
از سوی دیگر اگر نشوز غیر موجه از طرف مرد باشد، زن باید در ابتدا از شوهرش بخواهد وظایف خود را انجام دهد و او را نصیحت کند اما اگر فایده نداشت، میتواند به دادگاه مراجعه کند.
پیامدهای قانونی برای نشوز
در خصوص پرونده‌های مربوط به مقوله‌ی تمکین، دادگاه به دنبال انجام بررسی‌های مورد نیاز و با توجه به قوانین مرتبط و آراء ذیربط، حکم می‌دهد.
پیامدهای قانونی در صورت ناشزه بودن زن
عدم تمکین از سوی زن حتی اگر بدون وجود مانع مشروع و دلیل موجه باشد، باز هم جرم محسوب نمی‌شود و مجازاتی برای عدم تمکین زن از مرد وجود ندارد.
البته در صورت اثبات ناشزه بودن زن (در مواردی که دلایل نشوز زن از دید قانون موجه نیست) تعدادی پیامد قانونی برای زن به وجود می‌آید که در زیر به آنها اشاره می‌شود:
- امکان طرح دعوای الزام به تمکین توسط مرد
اگر زن بدون اینکه هیچ مانع مشروع و موجه وجود داشته باشد از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، مرد میتواند طرح دعویِ الزام به تمکین کند
- امکان تقاضای گواهی عدم سازش توسط مرد
اگر زن بدون اینکه هیچ مانع مشروع و موجه وجود داشته باشد از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، مرد میتواند تقاضای گواهی عدم سازش کند.
- امکان طرح دعویِ طلاق از طرف مرد
اگر زن بدون اینکه هیچ مانع مشروع و موجه وجود داشته باشد از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، مرد میتواند دعویِ طلاق را طرح کند.
- محروم شدن زن از حقوق مالی از قبیل حق نفقه، اجرت‌المثل و نحله، و همچنین محروم شدن زن حق تنصیف دارایی
اگر زن بدون اینکه هیچ مانع مشروع و موجه وجود داشته باشد از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، حق دریافت نفقه، اجرت‌المثل و نحله از او سلب می‌شود و از برخی از سایر حقوق مالیِ مربوطه از جمله حق تنصیف دارایی نیز محروم می‌شود.
(معنای حق تنصیف دارایی این است که اگر زن از همسر خود تمکین نکند و مرد در حالت نشوز، زن خود را طلاق دهد، در این حالت زن از تملکِ نیمی از آن‌دسته از دارایی‌های مرد که به زن تعلق می‌گیرد و در سند ازدواج برای او تعیین شده، محروم می‌شود.)
- امکان گرفتن حکم ازدواج مجدد مرد
اگر زن بدون اینکه هیچ نوع مانع مشروع و موجه وجود داشته باشد از تمکین در برابر شوهر خودداری کند، مرد میتواند پس از گذشت مدت زمانی معین از زمان شروع عدم تمکین غیر موجه از سوی زن، با مراجعه به دادگاه برای خود حکم ازدواج مجدد بگیرد.
پیامدهای قانونی در صورت ناشزه بودن مرد
به طور کلی، پیامدهای قانونی در صورت ناشزه بودن مرد، در برخی موارد، الزام و در برخی موارد، صدور حکم طلاق است و دادگاه در این مورد بر اساس قانون و به کمک انجام بررسی‌ِ جنبه‌های مختلف مسئله تصمیم می‌گیرد و حکم می‌دهد.
در صورت ناشز بودن مرد و در حالتی که به دلیل عدم انجام وظایف و تکالیف حقوقی و شرعی از سوی مرد، شرایط مشقت‌باری برای زن به وجود آورده و ادامه‌ی زندگیِ مشترک با آن مرد در آن وضعیت بسیار سخت است، زن میتواند به دادگاه مراجعه کند و در صورت اثبات ناشز بودن مرد و اثبات وجود همه شرایط مورد نیاز، قاضی حکم الزام یا حکم طلاق را صادر می‌کند.
همچنین پرداخت نکردن نفقه به زن از سوی مرد در صورت اثبات شدن این مسئله، مجازات مربوطه یعنی حبس را برای مرد به همراه دارد. (دادگاه، مدت حبس را با در نظر گرفتن همه‌ی مسائل تعیین می‌کند.) معنای این مسئله این است که زن در صورت ناشزه شدن شوهر، تحت عنوان “عدم تمکین” نمی‌تواند به دادگاه مراجعه کند و حق و حقوق خود را در این زمینه به اجرا بگذارد اما زن در مورد پرداخت نشدن نفقه میتواند از مرد شکایت کند.
چند مصداق مهم برای موجه بودن نشوز از دید قانون
موارد موجه بودن عدم تمکین (نشوز) شامل دو نوع کلی یعنی غیرمالی و مالی است. هریک از زیرمجموعه‌های این دو نوع، شرایط ویژه خود را دارد و در مورد برخی از آنها و جزئیات آنها اختلاف نظر در بین کارشناسان ذیربط و حقوق‌دانان وجود دارد.
- امتناع زن از برقراری رابطه‌ی جنسی با مردی که به امراض مقاربتی مبتلا شده است
- بیماری و ناتوانیِ زن (بیماری و ناتوانی از نوعی و به اندازه‌ای که مانع از انجام تکالیف و وظایف شرعی و قانونی از سوی زن شود.)
- در زمان استفاده از حق حبس (خودداری از تمکین از سوی زوج تا زمان پرداخت مهریه توسط شوهر). حق حبس شروط ویژه‌‌ی خود را دارد و طبق مادهی ۱۰۸۵ قانون مدنی زن میتواند تا مَهر به او تسليم نشده، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه همه‌ی شرایط نیاز از نظر قانونی وجود داشته باشد از جمله اینکه تا قبل از زمانی که زوجه تصمیم می‌گیرد از حق حبس استفاده کند، زوجه دوشیزه بوده باشد و یا اینکه تا آن زمان هیچ نوع رابطه‌ی زناشویی بین زوج و زوجه برقرار نشده باشد.
- امتناع زن از برقراری رابطه‌ی زناشویی در طول دوره‌ی عادت ماهانه یا دوره نفاس (حالت نفاس حالتی است که در زمان وضع حمل در زن‌ها ایجاد می‌شود و ممکن است تا مدتی پس از وضع حمل نیز در زنان باقی بماند.)
- امتناع زن از برقراری رابطه‌ی زناشویی به دلیل ضرورت انجام واجبات شرعی از جمله در زمان احرام
- در صورت عدم تامین ملزومات زندگی و مسکن برای زن
- عدم پرداخت نفقه توسط زوج
- در صورتی که سوء‌رفتار مرد ثابت شود (مواردی از قبیل توهین، تهدید، اعتیاد شدید به مواد مخدر، ضرب و جرح، و مصرف بی رویه‌ی الکل)
- اجازه ندادن به زن در مورد بیرون رفتن از منزل برای موارد اضطراریِ (مراجعه‌ی اضطراریِ زن به پزشک)
- وجود خوف ضرر بدنی، مالی یا شرافتی (مربوط به زمانی که زن بتواند ثابت کند که حضور او در منزل شوهرش خوف ضرر مالی، شرافتی و یا بدنی برایش ایجاد می‌کند.) در صورت اثبات این مسئله، زن می تواند مسکن علی‌حده برای خودش اختیار کند و تا وقتی که خوف یادشده وجود دارد، زن میتواند در مسکن علی‌حده بماند.
مراحل الزام به تمکین
- ثبت دادخواست الزام به تمکین در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی توسط مرد یا وکیل او
- فرستادن اظهارنامه در مورد لزوم بازگشت و تمکین برای زن
- ارائه‌ی دادخواست به دادگاه خانواده
- برگزار شدن دادگاه خانواده
- شنیده شدن اظهارات هر دو طرف در دادگاه و دعوت هر دو به اصلاح توسط دادگاه
- انجام بررسی‌ها در مورد اینکه آیا ملزومات و مقدمات مورد نیاز برای اینکه زن تمکین کند فراهم شده یا نشده است. (ملزومات و مقدمات از جمله تهیه‌ی مسکن و تامین نیازهای خانه).
- ابلاغ کردن رای تمکین در صورتی که زن خودداری یا امتناع کند
- دادن فرصت 20 روزه به زوجین برای تجدیدنظرخواهی و اعتراض (از طریق ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی)
- صدور حکم قطعی
- درخواست صدور اجرائیه در مورد حکم الزام به تمکین توسط مرد.
جهت رزرو وقت مشاوره با وکیل تمکین در کرج، با ما تماس بگیرید.
چه مدارکی برای طرح دعوای الزام به تمکین باید ارائه شود؟
- شناسنامه و کارت ملی زوج و زوجه
- سند ازدواج
- استشهاد نامه در مورد ترک منزل مشترک از طرف زوجه
- اظهارنامه در مورد دعوت رسمی از زوجه به زندگی مشترک
- اجاره نامه یا سند مالکیت محل سکونت مشترک
موضوع تمکین در دوران عقد
یکی از سوالات بسیار متداول، مربوط به موضوع تمکین در دوران عقد است.
طبق قانون، پس از جاری شدن عقد نکاح، وظایف و تکالیف حقوقی و شرعی نسبت به یکدیگر، برای زوج و زوجه ایجاد می‌شود که یکی از این موارد، تمکین (عام و خاص) زوجه از زوج است.
البته این حق استثنائاتی دارد از جمله در مواردی که زوجه می‌خواهد از حق حبس خود استفاده کند. همان‌گونه که پیش از این بیان شد، طبق مادهی ۱۰۸۵ قانون مدنی که در مورد حق حبس است، “زن میتواند تا زمانی که مهر به او تسلیم نشده از انجام وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.”
البته همان‌گونه که قبلاً گفته شد، شرط در این زمینه این است که تا قبل از زمانی که زوجه تصمیم می‌گیرد از حق حبس استفاده کند، زوجه دوشیزه بوده باشد و یا اینکه تا آن زمان هیچ نوع رابطه‌ی زناشویی بین زوج و زوجه برقرار نشده باشد.
حکم مهریه زن ناشزه
مهریه زن ناشزه زن ناشزه زنی است که وظایف شرعی و قانونی خود را بدون دلیل موجه نسبت به همسر ایفا نمی کند و مصداق بارز آن نداشتن تمکین عام یا خاص نسبت به شوهر است.
فرض کنید زنی بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کرده است و علی رغم صدور حکم دادگاه تمکین نمی کند، وضعیت مهریه زن ناشزه چگونه است؟
باید به این نکته توجه کرده نشوز، خیانت یا ارتکاب جرم از جانب زن، ارتباطی به مهریه او ندارد. به زن ناشزه نفقه تعلق نمی گیرد ولی اینگونه نیست که مهریه را نتواند دریافت کند.
بر طبق قانون به مجرد عقد نکاح زن می تواند تمام مهریه خود را از شوهر در صورت عندالمطالبه بودن مطالبه کند و اگر مهریه عندالاستطاعه باشد با اثبات استطاعت مالی زوج می تواند مهریه را از آن طریق دریافت نماید. بنابراین مهریه زن در صورت عدم تمکین همچنان پابرجاست.
همانطور که گفته شد مدارکی مانند: شناسنامه؛ کارت ملی؛ سند ازدواج؛ استشهاد و اجاره نامه برای طرح شکایت الزام به تمکین مورد نیاز است.
در حالت کلی در دوران عقد نیز زن باید از شوهر تمکین کند اما در قانون مواردی مانند ماده مادهی ۱۰۸۵ نیز وجود دارد که استثنائاتی قائل شده است.
وکیل تمکین چه کسی است؟
هر وکیلی که پروانه وکالت داشته باشد، میتواند وکالت هر نوع پرونده‌ای به عهده بگیرد اما برخی از وکلا به دلیل علاقه و تخصص و مهارت بیشتر در برخی از حوزه‌های وکالت، آن حوزه را به عنوان تنها حوزه‌ی تخصصیِ خود یا یکی از حوزه‌های تخصصیِ خود انتخاب می‌کنند.
وکیل تمکین، متخصص در مورد مسئله‌ی تمکین است و داشتن یک وکیل تمکین مزایای مهمی دارد از جمله اینکه وکیل تمکین به کمک دانش و مهارت و تخصص خود میتواند پرونده‌های تمکین را به صورت بهتری پیگیری کند، موکل را با همه‌ی حقوق و تکالیف خود در مورد مسئله‌ی تمکین آشنا کند، به جای موکل خود در دادگاه حاضر شود،و به صرفه‌جوییِ در وقت و هزینه‌های موکل خود کمک کند.
حقوق و تکالیف زوجین از دید قانون مدنی
ماده‌های ۱۱۰۲ تا ۱۱۱۹ قانون مدنی:
ماده ۱۱۰۲: همین که نکاح به طور صحت واقع شد رابطه زوجیت بین طرفین موجود و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار می‌شود.
ماده ۱۱۰۳: زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.
ماده ۱۱۰۴: زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.
ماده ۱۱۰۵: در روابط زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهر است.
ماده ۱۱۰۶: در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.
ماده ۱۱۰۷: نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
ماده ۱۱۰۸: هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۱۰۹: نفقه مطلقه رجعیه در زمان عده برعهده‌ی شوهر است مگر اینکه طلاق در حال نشوز واقع شده باشد لیکن اگر عده از جهت فسخ نکاح یا طلاق بائن باشد زن حق نفقه ندارد مگر در صورت حمل از شوهر خود که در این صورت تا زمان وضع حمل حق نفقه خواهد داشت.
ماده ۱۱۱۰: در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (در صورت عدم پرداخت) تامین می‌گردد.
ماده ۱۱۱۱: زن میتواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.
ماده ۱۱۱۲: اگر اجرای حکم مذکور در مادهی قبل ممکن نباشد مطابق ماده ۱۱۲۹ رفتار خواهد شد.
ماده ۱۱۱۳: در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر اینکه شرط شده یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.
ماده ۱۱۱۴: زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
ماده ۱۱۱۵: اگر بودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی و یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن میتواند مسکن علی‌حده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه برعهده شوهر خواهد بود.
ماده ۱۱۱۶: در مورد مادهی فوق، مادام که محاکمه بین زوجین خاتمه نیافته محل سکنای زن به تراضی طرفین معین می‌شود و در صورت عدم تراضی محکمه با جلب نظر اقربای نزدیک طرفین منزل زن را معین خواهد نمود و در صورتی که اقربایی نباشد خود محکمه محل مورد اطمینان را معین خواهد کرد.
ماده ۱۱۱۷: شوهر میتواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند.
ماده ۱۱۱۸: زن مستقلاً میتواند در دارائی خود هر تصرفی را که می‌خواهد بکند.
ماده ۱۱۱۹: طرفین عقد ازدواج می‌توانند هر شرطی که مخالف با مقتضای عقد مزبور نباشد در ضمن عقد ازدواج یا عقد لازم دیگر بنمایند مثل اینکه شرط شود هرگاه شوهر زن دیگر بگیرد یا در مدت معینی غایب شود یا ترک انفاق نماید یا بر علیه حیات زن سوء‌قصد کند یا سوء‌رفتاری نماید که زندگانی آنها با یکدیگر غیرقابل تحمل شود زن وکیل و وکیل در توکیل باشد که از اثبات تحقق شرط در محکمه و صدور حکم نهائی خود را مطلقه سازد.
شماره تماس وکیل الزام به تمکین در کرج
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی با وکیل الزام به تمکین در کرج، میتوانید با وکیل افشین مرادی تماس بگیرید و پاسخ سوالات خود را دریافت کنید.